- Yerkürenin içerisinde biriken enerjinin fay hatları boyunca aniden boşalması sonucu yeryüzünde meydana gelen sarsıntılara deprem denir.

Depremler, çok kısa sürelidir ve yerden gelen uğultu ve gürültüyle birlikte hissedilir. Büyük bir depremden sonra oluşan daha hafif sarsıntılara artçı depremler denir.

Artçı depremler zaman içerisinde seyrekleşir, büyüklükleri ve etkileri ise azalır. Ana depremde hasar görmüş fakat yıkılmamış binalar artçı depremler sonrasında yıkılabilir.

Depreme hazırlıklı olmak için aşağıdakileri yapmak gerekir;

Öncesinde;

• Afet ve acil durum çantası ve aile afet planı hazırlayın.
• Tavandaki ağır objeleri ve aydınlatma araçlarının bağlantılarını sağlamlaştırın.
• Rafları duvara emniyetli şekilde sabitleyin.
• Ağır ve büyük eşyaları alt raflara yerleştirin.
• Kavanozları ve şişeleri kilidi/mandalı olan kapalı dolaplarda muhafaza edin.
• Tablo ve ayna gibi eşyaları yataktan, kanepeden veya insanların oturduğu herhangi bir yerden uzaktaki duvara emniyetli şekilde sabitleyin.
• Hasarlı elektrik kablolarını ve gaz sızıntısı yapabilecek tesisat bağlantılarını onarın.
• Su ve gaz kaçaklarını önlemek için, esnek tesisat malzemeleri kullandırın.
• Su ısıtıcınızı (Kombi/Termosifon/Şofben), buzdolabınızı, fırın  ve gaz tertibatını uygun malzemelerle duvara ve yere sabitleyin.
• Yapısal hasar işaretleri var ise uzman desteği alın.
• Farklı amaçlarla kullanılan yanıcı/parlayıcı kimyasal içerikli malzemeleri kilidi olan kapalı dolaplarda ve alt raflarda muhafaza edin.
• Her odada sağlam bir masa altında veya dış duvarlardan uzak emniyet noktaları belirleyin.
• Her tatbikat/alıştırmada bu noktalara doğru harekete geçme alışkanlığı kazanın.
• Ailenizle, deprem anındaki mevcut riskleri daha da büyütecek yanlış hareketleri yapmamak için ‘Çök-Kapan-Tutun’ hareketinin tatbikatını yapın.

Bina içindeyseniz;

• Kesinlikle panik yapmayın. Sabitlenmiş dolap, raf, pencer vb. eşyalardan uzak durun.
• Başımızı bir koruyucu (Yastık, kitap vb.) malzeme ile koruyun. Sarsıntı geçene dek olduğunuz yerde kalın hareketi yapın ve bekleyin.
• Cam, pencere, dışarıya bakan duvar ve kapılardan, aydınlatma tesisatı veya armatürü gibi üzerinize düşecek her tür eşyadan uzak durun.
• Sarsıntı başladığında yataktaysanız orada kalın. Üzerinize düşecek ağır bir eşya yoksa bir yastıkla başınızı koruyun; varsa en yakındaki güvenli alana geçin.
• Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın. Sarsıntı bitene kadar içeride kalın. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın.
• Balkona çıkmayın. Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayın. Merdiven ve asansörleri kullanmayın.
• Acil durumlar ve yangınları bildirmek dışında telefonları kullanmayın. Kibrit, çakmak yakmayın, elektrik düğmelerine dokunmayın.
• Elektriklerin kesilebileceğinin; yangın çıkabileceğinin farkında olun.
• Tekerlekli sandalyede iseniz tekerlekleri kilitleyerek başınızı ve boynunuzu korumaya çalışın.
• Mutfak, imalathane, laboratuvar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerdeki ocak, fırın vb. cihazları kapatın.
• Dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşın.
• Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın; Soba ve ısıtıcıları söndürün. Diğer güvenlik önlemlerini alın; daha önceden hazırlanmış afet ve acil durum çantası ile gerekli olan eşya ve malzemeyi yanınıza alarak binayı daha önce tespit ettiğiniz yoldan derhal terk edip toplanma bölgesine gidin.
• Sarsıntılar tamamen bitene ve uzman tespiti yapılana kadar hasarlı binalara girmeyin.
• Artçı depremler sırasında da ana depremde yapmanız gerekenleri yapın.

Bina dışında açık alandaysanız:

• Dışarıda kalın. Enerji hatlarından, diğer binalardan, direklerden, ağaçlardan ve duvar diplerinden uzaklaşın. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olun.
• Deniz kıyısından uzaklaşın.
• Toprak kayması, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunmayın. Böyle bir ortamda bulunuyorsanız, en seri şekilde güvenli bir ortama geçin.
• Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olun.

Araç kullanıyorsanız;

• Araç karayolunda seyir halindeyken sarsıntı olursa ve bulunduğunuz yer güvenli ise yolu kapatmadan, sağa yanaşıp durun. Kontak anahtarını yerinde bırakıp, pencereler kapalı olarak araç içerisinde bekleyin.
• Depremde hasar gören yol, köprü ve rampaları kullanmayın. Normal trafikten, ağaçlardan, direklerden ve enerji nakil hatlarından mümkün olduğu kadar uzaklaşın.
• Ara güvenli bir yerde değilse aracı durdurun ve kontak anahtarını üzerinde bırakarak aracı terk edip açık alanlara gidin.
• Bir tünelin içinde iseniz ve çıkışa yakın değilseniz, aracınızı durdurup aşağıya inerek ‘Çök-Kapan-Tutun’ hareketini uygulayın.
• Kapalı bir otoparkta iseniz; arabanızın dışına çıkıp yanına yatın.

Metro ve benzeri toplu taşıma araçlarındaysanız;

• Gerekmedikçe, metro ve trenden inmeyin.
• Trenin içinde sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere tutunun.
• Metro veya tren personeli tarafından verilen talimatları izleyin.

Sonrasında;

Kapalı alandaysanız;

• Sarsıntı durduğunda, etrafınıza bakarak çevrenzi ve kendi emniyetinizden emin olduktan sonra binayı terk edin.
• Sonra çevrenizde yardım edebileceğiniz kimse olup olmadığını kontrol edin.
• Eğer gaz kokusu alırsanız, gaz vanasını kapatın, camları ve kapıları açın, hemen binayı terk edin.
• Binadaki elektrik kaçakları, Su sızıntısı, su boruları vb. hasarları kontrol edip ilgililere haber verin.
• Dökülen tehlikeli maddeleri temizleyin.
• Yerinden oynayan telefon ahizelerini telefonun üstüne koyun.
• Afet ve acil durum çantanızı yanınıza alın, mahalle buluşma noktanıza doğru harekete geçin.
• Çevrenizdeki hasarlara dikkat ederek bunları yetkililere bildirin.

Açık alandaysanız;

• Yolunuzun üzerindeki hasara dikkat ederek bunları not edin.
• Hasarlı binalardan ve enerji nakil hatlarından uzak durun.
• Deniz kenarındaysanız tsunami tehlikesine karşı sahilden uzaklaşıp mümkün olduğunca yüksek yerlere çıkın.
• Esas deprem kadar kuvvetli olmamasına rağmen artçı depremlerin, esas depremde hasar görmüş zayıf binalara ek zarar verebileceğini düşünerek dikkatli olun.
• Artçı depremler esas depremden saatler, günler, haftalar ve hatta aylar sonra da oluşmaya devam edebilir.
• Önce hemen yakın çevrenizde acil yardıma gerek duyanlara yardım edin. Sonra mahalle toplanma noktasına gidin.
• Uzun pantolon, uzun kollu gömlek, sağlam ayakkabılar giyerek, iş eldivenleri takarak yetkililerin yönlendirmelerine uyarak yardım çalışmalarına katılın.
• Acil durum süresince ve sonrasında  zehirlenme, salgın hastalıklara karşı gıda güvenliği önlemlerini alın…

Enkaz altında mahsur kaldıysanız;

• Paniklemeden durumunuzu kontrol edin. Hareket kabiliyetiniz kısıtlanmışsa çıkış için hayatınızı riske atacak hareketlere kalkışmayın.
• El ve ayaklarınızı kullanabiliyorsanız su, kalorifer, gaz tesisatlarına, zemine vurmak suretiyle varlığınızı duyurmaya çalışın. Ancak, enerjinizi en tasarruflu şekilde kullanmak için hareketlerinizi kontrol altında tutun.
• Sesinizi kullanabiliyorsanız kurtarma ekiplerinin seslerini duymaya ve onlara seslenmeye çalışın;  ancak toz yutmamaya çalışın.
• Kurtarma ekiplerinin en kısa zamanda size ulaşmak için çaba göstereceğini bilin.

https://www.youtube.com/watch?v=bHMwEkkmxN0

DEPREM TATBİKATI - VİDEO

https://www.youtube.com/watch?v=veXjMajERLI

ÇOCUKLAR İÇİN DEPREM EĞİTİMİ - VİDEO

(Kaynak: Afet ve Acil Durumlar Eğitim Kiti…)

HAZIRLAYAN: İBRAHİM DİNÇ / OKUL MÜDÜRÜ